حکمت ابراهیم (قرآن)حکمت دستیابی به حق، به وسیله علم و عقل است هنگامی که به خدا نسبت داده شود به معنای شناخت اشیا و ایجاد آنها در نهایت استواری است. ۱ - حکمت إعطایی به حضرت ابراهیمقرآن کریم به برخورداری ابراهیم علیه السلام، از حکمت اعطایی خداوند اشاره شده است، آنجاکه می‌فرماید: «وتلک حجتنآ ءاتینـها ابرهیم علی قومه...؛ و آن حجت ما بود كه به ابراهيم در برابر قومش داديم درجات هر كس را كه بخواهيم فرا مى‌بريم زيرا پروردگار تو حكيم داناست• اولـئک الذین ءاتینـهم الکتـب والحکم..؛ آنان كسانى بودند كه كتاب و داورى و نبوت بدیشان داديم و اگر اينان(مشركان) بدان كفر ورزند بى‌گمان گروهى (ديگر) را بر آن گماريم كه بدان کافر نباشند.»(«حکم» بنا بر نظر برخی مفسران، به معنای حکمت است.) ۱.۱ - تفسیر آیات مذکوردر آیه بعد به سه امتیاز مهم که پایه همه امتیازات انبیاء بوده اشاره کرده این‌ها کسانى بودند که کتاب آسمانی به آنان داده‌ایم و هم مقام حکم و هم نبوت (اولئک الذین آتینا هم الکتاب و الحکم و النبوة ). البته منظور این نیست که همه آنها داراى کتاب آسمانى بودند بلکه چون سخن از مجموع آنها در میان است کتاب به مجموع نسبت داده شده، درست مثل این است که می‌گوئیم: در فلان کتاب دانشمندان و کتب آنها معرفى شده است، یعنى کتب آنهائیکه کتابى تالیف کرده‌اند. ضمنا در اینکه منظور از حکم چیست، سه احتمال وجود دارد: ۱. حکم به معنى عقل و فهم و درک یعنى علاوه بر اینکه کتاب آسمانى در اختیار آنها گذاشتیم قدرت درک و فهم آن را به آنها بخشیدیم زیرا وجود کتاب بدون وجود درک و فهم قوى و کامل، اثرى نخواهد داشت. ۲. مقام داورى، یعنى آنها در پرتو قوانین آسمانى که از کتاب الهی استفاده مى‌کردند می‌توانستند در میان مردم قضاوت کنند و شرائط یک قاضی و دادرس عادل همگى در آنها بطور کامل جمع بود. ۳. حکومت و زمامدارى، زیرا آنها علاوه بر مقام نبوت و رسالت، داراى مقام حکومت نیز بودند. شاهد بر معانى فوق علاوه بر اینکه معنى لغوى حکم با تمام این معانى تطبیق مى‌کند این است که در آیات مختلف قرآن نیز حکم در این معانى بکار رفته است. و هیچ مانعى ندارد که حکم در آیه فوق در یک معنى جامع که همه مفاهیم سه گانه فوق را شامل شود، استعمال شده باشد، زیرا حکم در اصل - آنچنان که راغب در کتاب مفردات می‌گوید به معنى منع و جلوگیرى است، و از آنجا که عقل جلو اشتباهات و خلافکاری‌ها را می‌گیرد، همچنین قضاوت صحیح مانع از ظلم و ستم است، و حکومت عادل جلو حکومت‌هاى نارواى دیگران را می‌گیرد، در هر یک از این سه معنى استعمال مى‌شود. ۲ - پانویس
۳ - منبعفرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حکمت ابراهیم». |